بررسی اثر مصرف مزمن مورفین بر فعالیت غده تیروئید در موش های صحرایی نر

مقدمه: محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز در انواع وابستگی های دارویی، به خصوص اعتیاد به مواد مخدر تحت تأثیر قرار می گیرد. با توجه به نقش کلیدی تیروئید در فعالیت های حیاتی انسان و ارتباط مستقیم تیروئید با محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز، این مطالعه به بررسی اثر مزمن مورفین (وابستگی به مورفین) بر ترشحات تیروئید پرداخته است. شاید بتوان از نتایج این مطالعه برای درمان بیماران معتاد که علاوه بر تغییرات روانی با تغییرات فیزیولوژیک بدن هم رو به رو هستند استفاده کرد. مواد و روش ها: این مطالعه بر روی موش های صحرایی نر نژاد ویستار انجام گرفت. اندازه گیری غلظت هورمون های t3، t4، و tsh در سرم جدا شده از خون رترو اوربیتال رت ها توسط کیت های هورمونی و به روش الیزا انجام پذیرفت (گروه شاهد 50=n). سپس با مصرف 21 روزه مورفین (خوراکی و از طریق آب آشامیدنی) موش ها معتاد شدند. با خونگیری مجدد از موش ها اندازه گیری هورمون ها مجدداً (گروه معتاد 50=n) انجام گرفت. در مرحله بعد موش های معتاد به دو گروه تقسیم شدند. در گروه اول با تزریق نالوکسان (mg/kg 2) سندروم ترک فارماکولوژیک ایجاد شد (نالوکسان پس تیمار). در گروه دوم با قطع مصرف مورفین (بعد از 21 روز) علایم سندروم ترک فیزیولوژیک مشاهده و بررسی شد. پس از بروز علایم سندروم ترک در دو گروه فیزیولوژیک و فارماکولوژیک، خونگیری و اندازه گیری های هورمونی مجدداً انجام گرفت. در گروه جداگانه ای قبل از مصرف مزمن مورفین، نالوکسان به صورت پیش تیمار تزریق و سپس مقادیر هورمونی اندازه گیری و با گروه های دیگر مقایسه شد (20=n). نتایج: مقادیر t3، t4 و tsh طی مصرف مزمن مورفین به ترتیب 83/17 و 15/39 درصد کاهش یافت، tsh بدون تغییر بود و t3up به میزان 16/18درصد افزایش معنی دار یافت. مصرف نالوکسان پس تیمار (ترک فارماکولوژیک) سبب افزایش معنی دار اثر کاهشی مورفین بر t3 و کاهش اثر افزایشی مورفین بر t3up گردید. تزریق نالوکسان پیش تیمار در هیچ یک از اثرات مورفین بر هورمون های مذکور تغییر معنی داری ایجاد نکرد. نتیجه گیری: کاهش t3 و t4 در دوره مصرف مزمن مورفین و عدم تغییر بارز میزان tsh در این دوره نشان دهنده عواملی است که خارج از محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز در تغییر این هورمون ها مؤثر است. با توجه به افزایش معنی دار t3up در دوره مصرف مزمن مورفین، احتمال افزایش ساخت پروتئین های متصل شونده به هورمون های تیروئیدی بالا رفته به این ترتیب می توان کاهش هورمون های مذکور را طی مصرف مزمن مورفین توجیه کرد.